"an independent online kurdish website

مواضع همسایگان کوردستان در تقابل با تشکیل دولت کوردىomer_sherifzade

هر گاە مبحث استقلال کوردستان (عراق) مطرح مى شود بە زودى نظرها و قلمها متوجە موضعگیرى همسایەگان کوردستان یعنى دولتهاى عرب خلیج ، عراق ، سوریە بە ویژە ایران و ترکیە مى شوند شکى نیست موضعگیرى کشورهاى مذکور در موفقیت یا عدم موفقیت روند استقلال کوردستان تأثیرى سترگى خواهد داشت آقاى بارزانى در چند سال گذشتە با عملکردهاى سنجیدە و بسیار هوشمندانەاش سعى نمود دولتهاى همسایە کوردستان و جهان را نسبت بە تز استقلال کوردستان حساسیت زدایی نماید وى با مطرح کردن مسائیلى مرتبط با تشکیل دولت کوردى ، فتیلە آمپر حساسیت دولتها حاکم بر کوردستان را پایین کشید در نتیجە تابوى مبحث استقلال کوردستان و تشکیل دولت کوردى را شکست بارزانى با رفتارهاى معقول خود در سالهاى گذشتە هم با دولتهاى حاکم بر بخشهاى دیگر کوردستان رابطە حسنە داشت و هم با احزاب کورد (مسلح و غیرە مسلح )کە با دولتهاى خود در مبارزە میباشند بدون اینکە مشکلى بزرگ بە وجود بیاید تعامل با دولتهاى همسایە کە هر کدام دشمنى دیرنەاى نسبت بە ملت کورد در کارنامە خود دارند ، کار آسانى نبودە و نیست اینکار تنها در عهدە سیاستمداران با تجربە و حرفەاى همچون بارزانى و دکتر قاسملو برمیآید.

آقاى بارزانى در سالهاى گذشتە نزدیکترین روابط را با هرم قدرت در ترکیە داشتە هر دو طرف از روابط اقتصادى و سیاسى با همدیگر بهرەمند شدەاند سران دو حکومت بارها با همدیگر در پشت درهاى بستە نشستە و در مقابل دوربینها همدیگر را بوسیدەاند سران دو دولت کوردستان و ترکیە براى همدیگر غریبە محسوب نمى شوند آنها بە نظرات همدیگر آشنایی کامل دارند ترکیە اکنون با انبوهى از مشکلات داخلى و خارجى دست بە گریبان است تنها نقطە قوت دولت ترکیە در این مقطع روابط خوب تجارى و سیاسى با حکومت اقلیم کوردستان است بنظر نمى رسد توان آن را داشتە باشد (حتى اگر خود هم بخواهند) در قبال اعلان استقلال کوردستان (عراق) موضعگیرى خصمانە اتخاذ نماید گویا رجب طیب اردوغان اعلام نمودە استقلال کوردستان براى ما خطر محسوب نمى شود البتە هیچوقت نباید از رفتارهاى افراطى پان ترکیستهاى تورانیست غافل بود در هر صورت ترکها بە لحاظ ناسیونالیستى نقطە مقابل ناسیونالیزم کورد قرار دارند همانطور قبلا هم یادآورى شد دولت ترکیە در زمان حال بە لحاظ سیاسى در زیر آوارى از مشکلات گوناوگون قرار دارد بعید بنظر میرسد بتوانند با موضعگیرى و عملکرد نادرست در مقابل تشکیل دولت کوردى دردسر جدیدى براى خود درست کنند و آنگهى دولت ترکیە قراردادهاى میلیاردى و دراز مدت اقتصادى با آقاى بارزانى امضاء کردەاست.

موضعگیرى دولت اسلامى ایران براى رهبران کورد در اقلیم کوردستان بسیار حائز اهمئیت است هر نوع واکنش جمهورى اسلامى ایران در قبال استقلال کوردستان (عراق) در زیر ذرەبین تحلیلگران و سیاستمداران کورد قرار خواهد گرفت.

رژیم دینى ایران بە واهمە اینکە تشکیل حکومت کوردى موجب فعال شدن کوردهاى ایران کە شمار آنها بیش از دە ملیون برآورد مى شود و بیش از یکهزار کیلومتر مرز مشترک با بخش کوردستان ( عراق ) دارند در سال ٢٠٠٣ ى میلادى بازى شطرنج سیاسى را در معادلات کوردستان (عراق ) بە ترکیە باخت ایران زمانى متوجە باخت خود شد کە کار از دست رفتە بود تجربە نشان داد واهمە ایران توهمى بیش نبودە زیرا وجود حکومت کورد در جوار ایران نتنها سبب تشدید فعالیتهاى نظامى و سیاسى مردم کورد در ایران نشد بلکە بە نوعى آن را هم خنثى کرد احزاب کورد متعلق بە کوردستان ایران کە تجارب زیادى از مبارزە مسلحانە در کارنامە خود داشتند ، تفنگهاى خود را خاموش و در اردوگاها خود را زمینگیر کردند تا مبادا بهانەاى براى دخالت و خرابکارى رژیم دینى ایران در امور حکومت نوپا و ضعیف اقلیم کوردستان شوند بە احتمال قرین بە یقین با تأسیس دولت کوردى در حوزە قلمرو بخش کوردستان عراق همین احزاب کورد سعى خواهند نمود از مجراهاى دیپلماسى و با مساعدت دولت کوردى مطالبات خود را با ایران دنبال کنند.

توهمى دیگرى کە سبب شد تا رژیم دینى ایران در سالهاى گذشتە زمین بازى را بە ترکیە ببازد این بود کە گویا حکومت کوردى همسو با امریکا و اسرائیل حرکت میکند و در نهایت منجر بە آن خواهد شد تا پایگاە نظامى و اطلاعاتى امریکا در خاک اقلیم کوردستان دایر شوندغافل از اینکە در تمام همسایەگان ایران از ترکیە گرفتە تا ارمنستان و آذربایجان ، از پاکستان گرفتە تا افغانستان و بدون استثناء در تمام حکومتهاى حاشیەى خلیچ گرفتە تا حضور ناوگانهاى امریکا در تنگە هرمز و حتى خود بغداد پایگاهاى نظامى و اطلاعاتى امریکا دایر و فعالند اتفاقا تنها همسایەاى تاکنون امریکا در آن پایگاە دایر نکردە قلمرو حکومت اقلیم کوردستان میباشد صد البتە دولت کوردها روابط با اسرائیل را بر خلاف رژیم اسلامى ایران حرام نمى دانند اما بسیار بعید بنظر میرسد دولتمردان و سیاستمداران کورد در برقرارى روابط با اسرائیل حساسیتها منطقە را درک نکنند و بە بە این زودیها سفارت یا کنسولگرى اسرائیل در خاک کوردستان (عراق) دایر شود

بە دو دلیل تشکیل یک دولت کوردى در همسایگى غرب ایران با منافع دراز مدت ایران هماهنگ خواهد بود حتى اگر رژیم اسلامى ایران بە فکر منافع ایران نباشد (کە نیست ) بە عبارت دیگر حتى اگر فقط در فکر منافع خود باشد ( کە چنین هست ) ، ضرورت دارد با استقلال کوردستان (عراق) کنار بیاید.

دلیل اول ـ تشکیل یک دولت کوردى مفهوم سادە آن تجزیە عراق است در صورتکە عراق تجزیە شود بهترین و بیشترین بخش آن مربوط بە عربهاى شیعى مذهب است کە بل القوە همسو با ایرانند گر چنین روندى پیش آید زمینە براى پیشرفت هلال شیعى هموارتر خواهد شد زیرا ایران قوى تر خواهد گردید دردسر عربهاى سنى در همسایگى ایران براى همیشە از بین خواهد رفت عملا و علنا یک دولت عربى قوى متلاشى و بخشا ضمیمە ایران خواهد گردید.

دلیل دوم ـ مردم کورد در عراق هم بە لحاظ تاریخى و هم بە لحاظ علائق فرهنگى وابستگیهاى زیادى بە ایران دارند اتفاقا علاقە کوردها نسبت بە ایران بە مراتب بیشتر از علاقە آ نها با عراق و بغداد است همین دلبستگیهاى تاریخى و فرهنگى میتواند دولت کوردى را همسو با دولت ایران قرار دهد بیشتر احزاب کورد در مبارزە با صدام حسین با رژیم اسلامى ایران در یک سنگر قرار داشتند و بسیارى از آنها از منظرگاە سیاسى رژیم اسلامى ایران را هم استراتژى خود قلمداد میکنند علاوە بر آن دولتى کە کوردها تشکیل میدهند تا سالهاى سال دولت ضعیفى خواهد بود و نخواهد توانست در هیچ قرارد داد مهم نظامى بین المللى و منطقەاى مشارکت نماید اگر رژیم دینى ایران از بدو تشکیل دولت کوردى با آن خوب کنار بیاد میتواند ابتکار عمل را در دست بگیرد و اشتباهات خود را کە در سال ٢٠٠٣ میلادى مرتکب شد جبران و حتى زمین بازى را از دولت ترکها بە نفع خود بازپس گیرد.

بر کسىى پوشیدە نیست در ایران رژیمى مستبد دینى قرون وسطایی حاکم است حکومت آیندە کوردها هم سکولار و هم دمکراتیک خواهد بود اگر از این منظرگاە بە رویکرد خصمانە (احتمالى) سران رژیم دینى ایران در قبال استقلال کوردستان ( عراق ) نگریستە شود باید بە آنها حق داد زیرا تحمل یک رژیم سکولار و دمکراتیک براى یک رژیم مستبد و قرون وسطایی کە با آن بیش از یکهزار کیلومتر مرز مشترک داشتە باشند ، آسان نخواهد بود.

(چند بحث حاشیەاى پیرامون تز استقلال کوردستان (عراق

هر از چند گاهى شنیدە مى شود گو اینکە استقلال کوردستان(عراق) از طریق متقاعد کردن بغداد میسر است بە این مفهوم همان روشى را کە اسکاتکند در جدایی از بریتانیا ، کاتالانها از اسپانیا ، کبکها از کانادا و یا هلندیها در بلژیک در پیش گرفتەاند با توجە بە عقب ماندگیهاى فرهنگى در عراق بطور خاص و خاورمیانە بطور عام مشکل بتوان گفت چنین میتودى در عراق یا خاورمیانە جواب بدهد مگر اینکە معجزەاى رخ دهد یا اینکە کوردها از یک لابى گرى قوى برخوردارشوند درخاورمیانە تنها اقتدار و توانایهاى اقتصادى و نظامى میتوانند مسیر سیاست و حوادث را تغییر و رقم بزنند.

در اساس مشکلات کوردستان و عراق ( حکومت اقلیم و بغداد ) تنها بە مشکلات سیاسى یا اقتصادى ختم نمى شوند بلکە لیست بلند بالاى را شامل مى شوند حل آن همە مشکل تنها در گرو جدایی کوردستان از عراق میباشد هر چە زمان پیش میرود دامنە مشکلات بغداد ـ اربیل وسیعتر و درز آنها هم عمیقترمى شود شاید متلاشى شدن یوگسلاوى سابق در این مورد بهترین مثال باشد زیرا تنها متلاشى شدن یوگسلاوى میتوانست مشکلات منطقە بالکان را حل نماید.

کوردها فرصت زیادى براى اعلان استقلال کوردستان (عراق ) ندارند باید هرچە زودتر تصمیم نهایی خود را بگیرند کسانى با هر دلیل و بهانەاى دانستە یا ندانستە در تقابل با پروژە استقلال کوردستان قرار بگیرند و موجبات از دست رفتن این شرایط شوند نام آ نها در تاریخ کورد و کوردستان براى همیشە در لیست خائنین ثبت خواهد گردید.

آقاى بارزانى و سە استراتژى موازى

با اینکە از عزم راسخ و آرزوى بارزانى جهت تشکیل یک دولت کوردى کوچکترین تردید نیست اما در یک جمع بندى کلى و فشردە از سفرهاى دیپلماسى آقاى بارزانى بە کشورهاى امریکا ، اروپا و منطقە خاورمیانە و نیز با تأمل بە فعل و انفعالات سیاسى پیرامون و مرتبط با اقلیم کوردستان میتوان چنین استنباط کرد کە وى هنوز بە یک راەحل نهایی براى آیندە کوردستان (عراق) دست نیافتەاست و همچنان فى مابین سە استراتژى ( راەحل ) در فعالیت و تکاپو میباشد با پیشآمد هر حادثەاى و رخداد مهم یکى از این استراتژیها برجستە مى شود باب مثال هنگامیکە در ماە ژوئن ٢٠١٤ى میلادى داعش شهر موصل را اشغال کرد تز استقلال کوردستان ( عراق ) براى مدتى برجستە و بە سرتیتر مباحث روز درآمد زیرا رهبران اقلیم کوردستان می پنداشتند با برچیدە شدن مرز مشترک فى مابین کوردستان و عراق دلیلى براى همزیستى با بغداد باقى نمى ماند کوردستان با همسایە ناخواندە دولت اسلامى ( داعش ) هم مرز شدەبود اما دیرى نپاید با تهاجم داعش بە شهر کورد نشین شنگال و قتل و عام کوردهاى یزیدى تب و تاب تشکیل دولت کوردى هم فروکش کرد زیرا بارزانى متوجە نیت پلید همسایە ناخواندە و جدید کوردستان شد از مجموع واکنشها و مصاحبەهای بارزانى کە بدنبال سفرهاى اخیرش بە کشورهاى مهم جهان انجام دادە چنان پیداست نامبردە تا دست یافتن بە یک راەحل قطعى براى آیندە اقلیم کوردستان (عراق) هنوز راە طولانى در پیش روى خود داشتە و با انبوهى از مشکلات کوچک و بزرگ داخلى ، منطقەاى و بین المللى روبرو است اما در سیاست بازیگرى ماهرى است اجازە نخواهد داد حوادث وى را غافلگیر کنند.

استراتژی اول ( استقلال کوردستان ) ـ تشکیل یک دولت مستقل کوردی در قلمرو مرزهای حکومت اقلیم کوردستان (عراق) اولین و ایدە آلترین استراتژی آقاى مسعود بارزانی در سیاستهای راهبردی خود میباشد اما تشکیل دولت کوردی پیچیدەگی و حساسیتهاى زیاد و خاص خود را هم دارد از بسیاری جهات تسكیل یک دولت کوردی از تشکیل دولت مستقل فلسطین هم حساس تر است آقای بارزانی بە این حساسیتها خوب واقف است عدم وجود یک متحد مهم و جدی بین المللی تا در شرایط حاد بتواند از وی و از کوردها پشتیبانی نماید و همچنین عدم وجود یک منبع مستقل درآمد مالی تا در شرایط بحرانی حدالاقل معیشت مردم با آن تأمین شود ، ریسک موفقیت دولت کوردی را برای آقای بارزانی بالا بردە است هزینە مالی استقلال کوردستان (عراق) بالغ بە یکصد میلیارد دولار برآورد مى شود.

استراتژی دوم ( کنفدرالیزم ) ـ ماندن در چار چوب عراق اما بدون تبعیت از حکومت مرکزی دومین استراتژی بارزانی در سیاستهای راهبردی خود بر اقلیم کوردستان ( عراق ) است وى در این استراتژی می کوشد با حمایت و مساعدت عربستان سعودی و دولت ترکیە در جوار حکومت اقلیم کوردستان ، اقلیمی دیگری سنی مذهب بە مرکزیت شهر موصل تشکیل دهد تا توان حکومت مرکزی را در تقابل با خود ضعیف تر نماید این دو دولت سنى مذهب و مهم منطقە خاورمیانە میکوشند سنى هاى عراق را با بخشهاى از داعش همراە نمایند این کار هم بدون همآهنگى با بارزانى میسر نیست از فعالیتهاى پشت پردە چنان پیداست دولتهاى ترکیە و عربستان سعودى آقاى بارزانى را متقاعد کردە باشند کە اجازە نخواهند داد در بغداد یک حکومت مقتدر شیعى تثبیت شود در مقابل هم بارزانى بە آنها متعهد شدە باشد کە آنها را همراهى نماید از سوى دیگر دامنە اختلاف و تنشهاى عربستان و ایران چنان گسترش یافتە کە هر آن احتمال رویاروى نظامى بین آنها میرود حتى اگر اختلافات این دو کشور بە برخورد نظامى هم منجر نشود فروکش کردن آن تنشها غیرقابل پیش بینى است آقاى بارزانى این اختلافات را تحت نظر دارد و بر روى این تنشها حساب باز کردە است بارزانى اختلافات ایران ـ عربستان را در راستاى منافع خود و رسیدن بە این استراتژى تبیین میکند رابطە مستقیم اما پشت پردەاى بین تشکیل یک اقلیم سنى مذهب و اختلافات ایران و عربستان وجود دارد از حمایتهاى نظامى امریکا و اروپا بە نیروهاى پیشمرگ تحت رهبرى بارزانى و انعقاد قرادداد نظامى وى با امریکا میتوان بە این نتیجە رسید کە آنها هم با این استراتژى موافق باشند در صورتیکە این استراتژى موفق شود سیستم سیاسى عراق شبیە سیستم سیاسى لبنان خواهد شد بحث روابط احتمالى حزب دمکرات کوردستان ایران با سعودیها هم دراین مقولە قابل تعریف مى باشد.

استراتژی سوم ( فدرالیزم ) ـ تمکین بە سیستم فدرالى عراق آنگونە کە عمل مى شود نە آنگونە کە در قانون اساسى تعریف شدە است و تبعیت از حکومت مرکزی با تمام اختلافات موجود ، استراتژى ( ناچارى ) سوم بارزانى است این گزینە ( استراتژی ) توسط ایران و حکومت مرکزی در بغداد با همکارى و همگامی جنبش گوران بر آقای بارزانی تحمیل گردیدە است آقای مسعود بارزانی این گزینە را از روی ناچاری پذیرفتە است مشارکت نیروى پیشمرگ تحت رهبریش در عملیات آزاد سازى شهر موصل و رفت و آمدهاى کج دار و مریز با بغداد میتواند در این چارچوب باشند در صورتیکە اتحاد مثلث ( تهران ـ بغداد ـ گوران ) بتواند آقاى بارزانى را بە اجراى این گزینە مستلزم ( تحمیل ) نماید ، آنگاە باید انتظار داشت اقلیم کوردستان دیگر نە بصورت یک منطقە فدرال واحد بلکە بصورت دو منطقە فدرال ادارە شود اقتدار و حکومت بارزانى تنها بر استانهاى دهوک و اربیل باقى خواهد ماند و استانهاى حلبجە و سلیمانیە بصورت فدرال دیگر درخواهد آمد شهر زرخیز کرکوک هم تا مقطعى دیگر از تاریخ همچنان بعنوان یک شهر عراقى باقى خواهد ماند.

موفقێت یا عدم موفقیت هر کدام از سە استراتژى یاد شدە بە خیلى از سناریو و فاکتورهاى منطقە اى و بین المللى بستگى دارند توافق امریکا و روسیە بر سر ژئو استراتژیک خاورمیانە کە در دورە پسا اوباما قابل پیش بینى است خیلى از معادلات سیاسى خاورمیانە از جملە اقلیم کوردستان را دگرگون خواهد کرد یا اگر تنشهای ایران و عربستان بە رویاروی نظامی منتهی شود ( احتمال هم دارد ) شانس موفقیت استراتژی دوم بیشتر و براى همیشە استراتژی سوم منتفى می شود ادامە یا خاتمە جنگ سوریە تأثیر سترگى بر سیاست در اقلیم کوردستان داشتە و دارد ، ادامە جنگ یا شکست داعش براى آیندە اقلیم کوردستان بسیار مهم است ، بە لحاظ داخلی هم دگرگونى در آرایش نیروهاى کورد کە بدنبال مرگ نوشیروان مصطفى قابل پیش بینى است میتوانند رخدادها را متأخر یا تسریح نماید.

ع ـ شریف زادە ـ ٢ى ژوئن ـ ٢٠١٧ى میلادى ـ آلمان

آقاى مسعود بارزانى و سە استراتژى موازى ـ بخش اول، ع ـ شریف زادە


نویتـرین هەواڵ و بابەت


فارسی