"an independent online kurdish website

در حال و هوای جنگ سرد مابین دو ابرقدرت جهان یعنی آمریکا و شوروی، در یکی از جمهوری های کوچک شوروی به نام ارمنستان و در پایتخت آن ایروان، در اوایل سال 1955 بخش کردی رادیو ایروان پخش خود را شروع کرد. در آن دوران رادیو ارمنستان به جز زبان ارمنی به هیچ زبان دیگری برنامه نداشت تا اینکه پخش برنامه ها به زبان های کردی و عربی را آغاز کرد. بخش کردی در زمان زمامداری خروشچف با زحمات فراوان کسانی چون حاجی جندی،جاسم جلیل،خلیل مرادف و آمنه عودال تاسیس گردید.جاسم جلیل اولین رئیس بخش کردی رادیو ایروان بود، بعد از او خلیل مرادف به مدت 24 سال، از 1957 تا 1981 سرپرست بخش کردی بود. بیشتر آهنگ ها و آوازهای کردی در دوران ریاست او ضبط و تهیه شد. همسر ایشان عزنیفا رشید بعد از سالها گویندگی، در سال 1982 به علت کهولت سن از کار گویندگی دست کشید.jhjgh


در دورانی که خلیل مرادف رئیس بخش کردی رادیو ایروان بود، هنرمندانی همچون کارابت خاچو، آرام تیگران، سیده شمدین، خانا زازه، شیروئه بیرو، فاطمه عیسی، آسلیکا قادر و … با صدای دلنیشین خود رادیو را بیشتر جذب مخاطبان می کردند.


“ایروان خبر می دهد، شنوندگان عزیز،به خبرهای ما به زبان کرمانجی گوش فرادهید…”

این اولین جمله ای است که برای اولین بار در سال 1955 توسط نخستین گویندگان رادیو، حه جی جندی و زینه وا ایوو به گوش شنوندگان رسید.


کرم صیاد در این باره می گوید که در اوایل سه یا چهار نفر در رادیو مشغول به کار بودند اما با افزایش زمان پخش آن به یک ساعت و نیم شمار کارکنان رادیو به دوازده نفر رسید.

رادیو در سال 1961 یک مسابقه را برای گویندگی به راه انداخت که 25 کرد جوان در آن شرکت جستند. عزنیفا رشید و سوازا عبدو به عنوان مجریان زن و کرم صیاد و سیدار امین هم به عنوان گویندگان مرد انتخاب شدند. سیدار امین اگرچه از صدای خوبی برای گویندگی برخوردار بود، اما تنها یک سال در رادیو گویندگی کرد زیرا مهارت های زبان کردی او ضعیف بود.

مدیران رادیو صدای ایروان در طول سالهای پخش، جاسم جلیل، خلیل مرادف، احمد گوگه، تیتال کرم بوده اند و در حال حاضر هم کرم صیاد سرپرست آن است.

جمیله جلیل دختر جاسم جلیل که سالها در رادیو ایروان مسئول بخش فرهنگی و هنری رادیو بوده است، سال 2011 در مصاحبه ای که با یکی از سایت های کردی کرده است در مورد برنامه های رادیو کردی ایروان اینچنین می گوید: برنامه های اصلی رادیو اخبار و تحلیل مسائل مهم سیاسی و همچنین سیاست دولت شوروی بود. اخبار با زبان روسی از مسکو می آمد و در رادیو توسط کارکنان آن به لهجه کردی کرمانجی ترجمه و پخش می شد. در ارمنستان یک آژانس خبرگزاری وجود داشت، از آن هم اخبار می گرفتیم، و رویدادهای مهمی که در ارمنستان رخ می دادند نیز پخش می شد. روشنفکران ما درباره روستاها و زندگی کردها، درباره ی کارگران و افراد موفق که توانسته بودند به پله های ترقی دست یابند نیز مطالبی مینوشتند و ما بعد از بررسی آن را در رادیو پخش می کردیم. اما کار خیلی مهم رادیو ضبط و پخش موسیقی و آواز کردی بود که پرطرفدارترین بخش رادیو بود. ما به روستاهای که کردها در آن ساکن بودند می رفتیم و کسانی که آوازها و آهنگهای کردی را می دانسته و با صدای خوش آن را می خواندند، صدای آنها را ضبط کرده ودر رادیو پخش می کردیم.


با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 و بروز مشکلات اقتصادی و بیکاری، رادیو در معرض تعطیلی قرار گرفت، کارکنان آن که قادر به جمع آوری حقوق خود نبودند، بیشترشان رادیو را ترک کردند. دولت ارمنستان هم دیگر قادر به تامین مالی برنامه ها نبود، در نتیجه زمان پخش برنامه ها به زبان کردی از یک ساعت ونیم، به یک ساعت در سال 1995 و بعدا به 45 دقیقه در سال 1996 و سپس به نیم ساعت تا به امروز کاهش پیدا کرد. در حال حاضر تعداد کارکنان تنها شش نفر است. کرم صیاد در این باره گفته است: رادیو کردی تا دهه ی نود میلادی یک ساعت و نیم برنامه داشت اما به دلیل مشکلات اقتصادی ما هم اکنون به مدت نیم ساعت پخش کردی داریم. او همچنین می گوید نه تنها بخش کردی بلکه پخش رادیو به زبان های دیگر و حتی زبان ارمنی هم، از زمان برنامه های آن کاسته شده است.

رادیو ملی ارمنستان هم اکنون به 12 زبان از جمله زبان کردی پخش می شود. بخش کردی رادیو ایروان هم اکنون با سرپرستی کرم صیاد و دختر و پسر او لیلا کرم و تیتال کرم و همچنین سیما سمند و بعضی اوقات هم جمیله جلیل دختر جاسم جلیل، هر روز به مدت نیم ساعت پخش می شود.

radio_irwan

کرم صیاد که به مدت 41 سال در ایستگاه رادیو کار کرده است، سالهای اول تاسیس رادیو را این چنین شرح می دهد: در میان کردهای ارمنستان هر کسی صاحب رادیو نبود، در روستای ما فقط یک رادیو وجود داشت که به بلندگوی نسبتا بزرگی در مرکز روستا متصل بود و مردم هنگام شروع اخبار و برنامه های دیگر، کنار آن گردهم می آمدند و با شور و هیجان به آن گوش می دادند.

از سال 1955 تا سال 1961 رادیو هر هفته سه بار و هربار به مدت 15 دقیقه پخش می شد.تا اینکه در یک آوریل 1961 به دستور کمیته اجرایی حزب کمونیست و به توصیه ملا مصطفی بارزانی که قبلا در سال 1958 از بخش کردی رادیو ایروان دیدار به عمل آورده بود و به مسئولان رادیو قول داده بود که در نزد سران شوروی مسئله افزایش زمان پخش رادیو را مطرح خواهد کرد، و در نتیجه زمان پخش رادیو به یک ساعت و نیم افزایش پیدا کرد. همچنین امواج رادیو خاورمیانه و بیشتر جمهوری های شوروی را پوشش می داد،رادیو در عرض چند سال در میان کردهای کرمانجی زبان مناطق کردنشین خاورمیانه طرفداران زیادی پیدا کرده بود و شنوندگان با فرستادن نامه و بعد از آن با تماس تلفنی، با رادیو در ارتباط بودند. بخش فرهنگی و هنری رادیو که با خوانندگان مصاحبه می کرد و آهنگ های آن ها را پخش می کرد توانسته بود طرفداران زیادی را جذب کند.

ترجمه از انگلیسی و کردی کرمانجی

مترجم: محمد آتش زای

 

منبع: صفحە فیسبوک کامران قاضی

نویتـرین هەواڵ و بابەت


فارسی