"an independent online kurdish website

 لە پەراوێزی چەند بەڵگەیەکی مێژوو و کورتە سەرنجێك بەو رووداوە  سیاسی و مێژووییەی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، بێگوومان زەرورەتێکی گرینگە بۆ خەمخۆرانی بزووتنەوەی سیاسی و شۆڕشگێڕی ئەو بەشەی کوردستان.


 بەداخەوە بە هەڵدانەوەی ئەو لاپەرانەی کە رووداوەکەیان نزیك بە ٣٨  ساڵی بەسەردا تێپەڕیوە. ڕەنگە هەر بە سوودف و لەخۆوە نەبێ و دەستێك یان کردارێکی دژی گەلی  و نامۆ و دژی ئاشتی سیاسی و کۆمەڵایەتی لە کوردستاندا لە پشت بێت. وەردانەوەی ئەو بابەتە و تیشك خستنە سەر ئەو باسە ڕەنگە نیازی بە کات و دەرفەتی زۆر هەبێت و ئەو لێکدانەوەیەش بێگوومان لە هێزی ئەو کورتە بابەتەدا نەبێت.  ئەگەر ئەو باسە بێ وڵام بمێنێتەوە، ڕەنگە هێندێك لە  تەوژمەکانی  زیان بەیەکیەتی سیاسی و نەتەوەیی بەو بەشەی کوردستان بگەیەنێت و درزبخاتە نێو هیزە سیاسی و تێکۆشەرەکان. هەر بۆیە لازمە ئەو باسە بخرێتە ژێر چاوەدێری و لایەنەکانی تاریك و لێلی  کردارێکی لەو چەشنە بدرێت و، بزانین  ئەو کارە بۆ چی لە ئێستادا دەکرێت!؟

دوکتور قاسملوو  وەك زمان زان و سیاسەتوان و دیلۆماتکارێکی سیاسی سەرکەتوو و نێو نەتەوەیی کورد ، ڕێبەری هێزێکی گەورە و گاریگەری وەك حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێرانی لە ڕۆژهەڵات بەدژی حکوومەتی خومێنی دەکردو زۆر ڕاستگۆیانە پێشڕەوی ئەو خەباتەی کردووە. ئەو وەختی  لە میتینگێك کە لە شاری مەهاباد بۆی پێك دێت لە پاش شکەستی هێزەچەکدارەکانی ڕێژیم و کۆتایی  شەری سێ مانگە کە بە قۆناخێکی درەوشاویی بەرخۆدانی نەتەوەیی تەماشادەکرێ لە مێژووی سیاسی ڕۆژهەڵاتی کوردستان.   لەو شەڕەدا هێزی پێشمەرگە توانی لە هەموو بەرەکاندا شکەست بە هێزە چەکدارەکانی سەر بە حکوومەت بێنێ و حیزب و ڕێکخراوەکان  بۆ جارێکی تر دەرفەتی  گەڕانەوەی  نێو شارەکانیان بۆ پێک دێتەوە.

 لەو کۆبوونەوەیەدا و لە نێو ئاپۆڕایی خەڵکی خۆڕاگری  شارەدا بە ڕاشکاوی و وەك نەریتێکی سیاسی و دیپڵۆماسی دەڵێت:  لازمە لەبەیەك بەو پەیامەی خومێنی بڵێێن کە تێیدا  ڕایگەیاندوە ئامادەن بە رێگای ئاشتیدا مافی سیاسی و  نەتەوەیی کورد لە چوار چێوەی  حکوومەتی نوێدا بە سەلمێنن و کۆتایی بەو شەڕە بێنن لە ئێران و کوردستاندا.  کاتێك کورد بەرگری دەکرد، ئەو خۆڕاگرییە بۆ ئەوە نەبووە درێژە بەشەر بدەن، بەڵکوو لەو ڕێگایەوە هەوڵیادەدا فشار بخەنە سەر ڕێژیم هەتا بە دەم ویست و داخوازەکانیاندا بێت و ئاوڕێك لە جووڵانەوەی سیاسی کورد بدرێتەوە.

 ئەو پەیامەی دکتۆر قاسملوو کە لە ژێر ناوی ” لەبەیك”  دا وەك هەڵوێستی سیاسی حیزب سەبارەت بە پەیامی ئاشتیخوازانە بڵاو کرایەوە شتێك نیە ئەمرۆ بە شەرمێونی شەنوکەوبکرێ و لە لێکۆڵینەوە و تیشک خستەنسەری خۆمان بدزینەوە. ئەو بابەتەش یەکێکی ترە لە شانازییەکانی حیزب وەك هێزێکی تێکۆشەر، کە لە کاتی تەنگانێدا زۆر بوێرانە بەرگری لە خەڵك و پاراستنی دەسکەوتەکانی شۆڕشکرد و وەختی ئاشتیش سەنگەری خۆڕاگری گوازتەوە بۆ سەر مێزی ئاشتی.  ئەو رووداوە  و هەڵویستی لەو جۆرە  و لە قۆناخی ئەو سای شەڕ و ئاشتیدا لە گەڵ ڕێژیمی خومێنی، ڕوانینێکی هەتا بڵێی دروست و بە جێیە و ناکرێ لێکدانەوەی هەڵەی لەسەر ئەنجام بدرێت. پاشان هەموو هێزەکان پێشوازیان لەو پەیامەی خومێنی کرد و کەس نەبوو دژی بێت و لۆمەی لایەنێکی تری لەسەر بکات..

 ئەو کات کەس نەبوو دژی ئەوەبێت لە گەڵ حکوومەتی ناوەندیدا وتووێژ بکرێ  و رێگری لە هەڵگریساندنی شەڕ لە کورستان بکرێت.

پاش ساڵانێك کە بە سەر رووداوە سیاسیەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان تێدەپەڕێت، لەو دەم و ساتەدا و لە ٤٠ ساڵەی حوکمی ستەمکارانەی ئەو ڕێژیمەدا، کۆمەڵێك بەڵگە و لێدوان و گۆتاری سیاسی بڵاو دەکرێنەوە کە پەیوەندیان بە دۆخی پاش شکەستی ئەرتەشی ئێران بۆ سەر بزووتنەوەی سیاسی و شۆڕشگێڕی لە  کوردستانداهەیە.

 کاتێك خومێنی نەیتوانی بە سانایی دەست بەسەر شارەکاندا بگرێ و هەموو کوردستان بخاتە ژێر دەسەڵاتی خۆی، بە هۆی خۆڕاگری هیزە سیاسی و تێکۆشەرەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان. بەناچاری  پەیامی ئاشتی بڵاو کردەوە و لەوێدا ڕایگەیاند کە ئامادەیە مافی کورد لە شکڵی خودموختاریدا بسەلمێنێت و بۆ ئەو مەبەستەش دەیهەوێت لە گەڵ وەڤدی نوێنەرایەتی کورد وتووێژی ئاشتی ئەنجامبدات و کۆتایی بە بارگرژی و شەڕ و ئاڵۆزیە نێوخۆیەکان بێت و وڵات بەرەو قۆناخی ئاشتی و ئاسایش بەرێت.

ئەو بەڵگە مێژوویانە کە لە ئێستادا بڵاو دەکرێنەوە، بێگوومان ڕەنگە نیەتی خێریان لە پشت نەبێ و بەمەبەستێکی زۆردیاریکرا و تایبەتی بێت و نیازیان ئەوەبێت لەو ڕێگایەوە لە هەنگاوە سیاسی و مێژوویەکانی ڕێبەران و هێزە سیاسی و تێکۆشەرەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بدەن و دکتۆر قاسملوو لە گەڵ ئەحمەد مووفیزادەی دا بخەنە نێو تایی یەك تەرازووی.

وەك ئاسمان و زەوی لە نێوان دکتۆر قاسملوو و ئەحمەدی  مووفیزادەیدا جیاوازی هزری و بیرباوەڕ و ئەخلاقی سیاسی و شۆڕشگێڕی هەیە. مووفتیزادە دواجار بەداخەوە سەنگەری حکوومەتی ئاخوندی بۆ دژایەتی حیزبی دێمۆکرات و کۆمەڵە و هێزەکانی تر هەڵبژارد و هێزێکی لە ژێر ناوی پێشمەرگەی” موسوڵمان” دا پێك هێنان کە پاشان نازناوی جاش  یان دژی شۆڕشی خەڵکی کوردستانیان پێبڕا.

 دیارە بە هەڵدانەوەی ئەو لاپەڕانە بە خەیاڵیخۆیان دەیان هەوێت و زۆریشیان مەبەستە  سیاسەتی دکتۆر قاسملوو و حیزبی دێمۆکڕاتی کوردستانی ئێران بە ئامانج بگرن و بەو لۆمەکردنە،  بەڵێن کە حدکا ڕوانینێکی شلوێ و ئالۆزی لە هەمبەر دۆخی سیاسی ئێران و کوردستاندا گرتۆتەبەر .

 ئەو لێدوان و باس و بیروڕا دەربڕینە بەگشتی پەیوەندی بە قۆناخێکی بەتەواوی دیاریکراوی سیاسی و مێژووی ئەو( ئێران و کوردستان) دەمیدا هەیە و بە پێچەوانە ڕوانین و چەواشاکردنی رووداوەکان، بەدڵنیایە هەرزەکاری و کرچووکاڵی سیاسی هەر کەس و لایەنێك  دەگەیەنێت.

 بەشێكیان  زۆر بە ژیری و لە ژێر بیرو خوێندنەوەیەكدا ئەو کارە دەکەن کە لە ڕابرووشدا دژایەتی حیزب و شەخسی دکتۆر قاسملوویان کردوە و بەو کارەیان بۆ جارێکی تر ئەو هەڵوێستەیان نوێ کردوە. هێندێكیشیان بێ ئەوەی بەتەواوی شارەزایی رووداوەکان بن و بەر چاویان روون بێت، خۆیان لەو باسەوە گلاندوە و ئەویش لە ژێرکاریەگەری دونیای مەجازیدا هێندێك نووکە قەڵم لێدەدەن.

 

 دەستەی تریان کە لە نێویاندا زیاتر   ئۆگرانی مووفیزادەی دەردەکەون، بە ئاشکرا دەیان هەوێت بە خەڵکی کوردستان بڵێن کە ناوبراویش لە ریزی ئازادیخوازان و تێکۆشەرانی کورددا خەباتی کردوە و ئەو بەشەی ژیانی کە گەڕانەوە بووە بۆ لایی حکومەتی ئاخوندی و لە سەنگەری ئەو ڕێژیمەدا بە ئاشکرا دژایەتی  شۆڕشی کوردستانی دەکرد، وەك لە کەیەکی ڕەش بۆ سپی بکەنەوە.

 دیارە  زۆر  گرینگە مرۆڤ پابەندی بیروڕایی خۆی بێت و هەرگیز  بە لاری نەڕواتە بەرەوە و پێچەوانەی هەڵویستە سیاسی و نیشتیمانیەکانی نەوەستێتەوە!   ئەو فاکتە بکەرەکانی نێو رووداوە سیاسی و مێژوویەکانی ئەو سەردەمی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لێك هەڵداوێرێت و هەرکەسە بە کەرداری خۆی دادوەری لەسەر دەکرێت و ئەو وشیاریەش لە نێو گەل دابەتەواوی هەستی پێدەکرێت.

 

 بارودۆخی ئەو دەمی پێمان خۆش بێت و یان بەدڵمان نەبێت، هەر ئەوەی دەخواست و گەلی کوردیش سەرەتا هەوڵیدەدا بەڕێگای ئاشتیدا لە چوار چێوەی حکوومەتی نوێدا بە مافەکانی بگات. ئەگەر بزووتنەوەی سیاسی کوردستان، بەو رێگایەدا بە خواست و ئامانجەکانی گەیشتبایە، دەسکەوتێکی گەورە و شتێکی زۆر باش دەبوو بۆ کۆی پڕۆسەی سیاسی لە ئێراندا و خەڵکی کوردستان سوودمەندی گەورەی ئەو ئاشتیە دەبوو.

پاش ئەوەی خومێنی و ڕێژیمەکەی تۆزێك جێگای پێیان قایمکرد و دەستیان بەدەسەڵات گەیشت و هەستیان بە هێزی خۆیانکرد، لە زۆر بەی بەڵێنی و گفتەکانیان بە خەڵکی کوردستان کە درابوون،  پاشگەزبوونە و رێگای توندو تیژی و ستەمیان بەدژی گەلی کورد و گەلانی تر گرتەبەر، کە بەداخەوە زیانی گەورەی بە خەڵکی کوردستان گەیاند.

 

 دکتۆر قاسملوو وەك ڕێبەری هێزێکی گەورە و کاریگەری ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران، پاش ئەوەی لە نیازی خومێنی و هاوبیرەکانی تێگەیشت و زانی لە ماهیەتی ئەو ڕێژیمە تازەیەدا شتێك بەناوی مافی سیاسی و نەتەوەیی بەدی ناکرێت، دواجار بەناچاری بڕیاری بەرگری و بەرخۆدانی نەتەوەیی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا ڕاگەیاند و هەر لەوکاتەشدا بەروونی گووتی: رێگای چارەسەرکردنی مەسەلەی کورد و گەلانی دیکەی وڵات، تەنیا چارەسەری ئەو بارگرژییە، بە ئاشتی و وتووێژدا دەکرێت.

 

 پێمووایە لێدان و لۆمەکردنی سیاسیەکانی ئەو سەردەمی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، لە بەر ئەوەی هەوڵیانداوە بە گفتی خۆش و بەزمانێکی سەلیم و ئاشتی مافی کورد وەربگرن، لێکدانەوەیەکی بەتەواوی بێ بنەما و هەڵەیە. سیاسەتی ئەوکاتی هێزەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بەگشتی ئەوەبووە کە لە گەڵ حکوومەتی ناوەندا، بە ڕێگای دیالۆگدا بە ئامانجەکانیان بگەن و نەهێڵن شەڕ ڕووبدات، چوونکی کورد زەرەمەندی یەكەم دەبێت و هەموو شتێك لە دەستدەدات  و خاکەکەیشی لە ژێر دەستدا نامێنێ.

بەداخەوە سەرەڕایی سیاسەتی ژیرانەی حدکا و دکتۆر قسملوو کە پێش بە هەڵگریسانی شەر بگیڕێ، سەرئەنجام شەڕ دەستیپێکرد و زیانی زۆر و ماڵوێرانی گەورەی لێکەوتەوە و کە لێکەوتەکانی ئەو شەڕە هەتا ئەمڕۆش لە کوردستان بەدژی  گەلی کورد درێژەیی هەیە.

بەڵام ئەگەر هاتابا لە جیاتی تێکچوونی پەیوەندییەکانی ناوەند و بزووتنەوەی کورد، ئاشتی جێگیرکرابا و مافی کورد بەدی هاتبایە، گەلی کورد سوودمەندی یەکەمی ئەو دۆخە دەبوو و وڵات بەرەو ئاقارێکی تر دەچوو.

 حیزبی دێمۆکڕات وەختی شەڕ، بەچاکی شەڕی کردوە و بەرگری لە خەڵکی کوردستان کردوە و کاتی ئاشتی هەر بەوجۆرە هەنگاوێك لە پێش هێزەکانی دیکەوەبووە و هەرگیز هەڵوێستێکی ئەو تۆی نەبووە کە سیاسەتی خۆی ڕەدبکاتەوە، چوونکی زیاتری بارقوورسایی شۆڕشەکەی لەسەر شانبووە لە ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا.

ئەگەر کەسێك بە چاویلکەی ڕەش بڕوانێتە رووداوەکانی پێش و ساڵێك پاش  سەرکەوتنی شۆڕشی گەلانی ئیڕان(ـ ١٣٥٨ ١٣٥٧) ی هەتاوی، بێگوومان نامۆی خۆی سەبارەت بە ژینگە و سروشتی سیاسی و کۆمەڵایەتی ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستان دەردەخات.

 

 

محەممەد سلێمانی

12.02.2019

نویتـرین هەواڵ و بابەت


فارسی