کوردستان و رابطه دولتهای مرکزی پی در پی در چهار کشور اشغالگر کوردستان، به روشنی تمامی مشخصات یک سرزمین مستعمره شده را دارا می باشد.
رابطه ای که در زمینه های گوناگون فرهنگی، اقتصادی و سیاسی و … به خوبی هویداست. برخورد استعمارگران کوردستان با ملت کورد و خاک کوردستان، تمامی مشخصه های رفتاری کشورهای استعماری در قرون استعماری را داراست. به عنوان نمونه در زمینه فرهنگی، دولتهای استعمارگر کوردستان، همان مشی رفتاری را سرلوحه اقدامات خود قرار داده اند که استعماگر فرانسه در الجزایر، آنرا دنبال می کرد، یعنی “سعی وافر بر جایگزینی فرهنگ فرانسوی بر فرهنگ بومی الجزایر”، دولت های مرکزی استعمارگر کوردستان نیز همواره سعی در آسمیلاسیون فرهنگ کوردها و جایگزین کردن فرهنگ خود در کوردستان نموده اند. البته هنگامی که از کوردستان به عنوان مستعمره یاد می شود، نوع استعمار داخلی مدنظر است نه آن تعریف کلاسیکی که از دولتهای استعمارگر کلاسیک عنوان و در ذهنها پدیدار می شود.
یکی از جنبه های بارز در رابطه استعمار-مستعمره، علاوه بر ایدئولوژی و زبان، اهمیت خاک، منابع زیرزمینی و روزمینی برای استعمارگر است و از اینرو افراد سرزمین مستعمره و استعمار شده نه تنها مفید و قابل استفاده قلمداد و محسوب نمی شوند، بلکه سد راه بهره برداری کلان و موثر از سوی استعمارگر از سرزمین استعمار شده نیز می باشد، از اینرو در صورتی که نتوان آنرا آسمیله کرد، سعی بر حذف کلی ان می شود که نموده بارز آنرا در کشتار کولبران از سوی رژیم ایران و دستگیریهای بی حد و حصر و نیز اعدامهای گسترده در کوردستان که گاها به علت در دست داشتن سرودی ملی خواهانه و حتی اعلامیه ای مختص به اخزاب کورد مخالف رژیم، انجام می شود و هدف اصلی آن حذف عنصر کوردی از خاک کوردستان است، به عبارت دیگر، غلبه کامل بر ملت کورد و اضمحلال آن، امری که تاکنون موفق به دستیابی بدان نشده است.
جنبه ای از ویژگیهای استعمارگر ایرانی که در این نوشتار سعی بر روشنگری پیرامون ان می شود، جنبه اقتصادی است و به عنوان نمونه به “طلای معدنِ زرشوران” می پردازیم.
شرق کوردستان مجموعا از چهار استان و نیم و قسمتی از استان همدان تشکیل شده است که استانها عبارتند از: استان سنه، استان ارومیه، استان کرماشان، استان لورستان (چهل درصد این استان را کوردهای لک تشکیل می دهند)، استان ایلام و همچنانکه گفته شد قسمت عمده ای از استان همدان، فارغ از اینکه درچندین استان دیگر ایران، کوردهای مهاجر وجود دارند که البته به عنوان جغرافیای کوردستان محسوب نمی شوند.
بودجه تمامی این استانهای کوردستان در حال حاضر 271 ملیون دلار است. حال با توجه به اینکه، نسبت مجموع اعتبارات استانها (جاری و عمرانی) به درآمدهای استانی که اصطلاحاً ضریب بازگشت نامیده میشود در لایحه بودجه سال 1398 برای 9 استان ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، سیستان وبلوچستان، خراسان جنوبی، لرستان، سنه، چهارمحال وبختیاری، گلستان و خراسان شمالی بیش از 100 بوده که به معنای برخورداری بیش از 100 درصدی استان از درآمدهایش است که بر این اساس سه استان سنه، ایلام و لرستان، کلا از درآمدهای استانی و نه از درآمدهای نفتی و صادرات ایران، تامین بودجه کرده و بودجه ای از فروش نفت و …غیره به آنها اختصاص داده نشده است و سهمی نداشته اند. این در حالیست که، «غولِ طلای خاورمیانه که سالانه ۲۷ میلیون تُن سنگِ طلا از آن استخراج می شود، بزرگترین معدنِ استخراجِ طلا که در در ۳۵ کیلومتریِ شهرستانِ تکاب، نزدیکِ آتشکدهی باستانیِ آذرگشنسپ (اگرگشنسپ) ر پایهی بررسیهای انجام شده، ذخیرهی تخمینی زرشوران ۲۷ میلیون تن کانسنگِ طلا است با میانگین عیارِ ۴ گرم بر تن. ظرفیتِ تولیدِ اسمی کارخانهی زرشوران، که از آبانماه ۱۳۹۳ کارِ خود را آغاز کرده، ۲ تن شمشِ طلای ۲۴ عیار در سال است که این رقم میتواند با سرمایهگذاریهای بیشتر به ۵ تن طلا در سال نیز برسد؛ هر چند این ظرفیتِ اسمی است و در سالِ ۹۷ تولیدِ طلای این معدن تنها ۸۵۰ کیلوگرم بوده است، و برخلافِ گفتهی بالا چنین نیست که از این معدن هماکنون «سالیانه ۱۰ تُن طلای خالص» استخراج شود.در استان ارومیه قرار دارد. این معدن سالیانه ۱۰ تُن طلای خالص میدهد که از این نظر جزو ۱۰ معدنِ طلاییِ برترِ دنیاست.»
بررسیهای دیگر نشان میدهد در گستره حدود 40 کیلومتری این معدن میتوان 200 تن طلای خالص استحصال کرد. کار برداشت طلا از معدن طلای زره شوران سی سال پیش با کمک مهندسان اکتشاف از آفریقای جنوبی، انگلیس و کانادا آغاز شد و بعد خود ایرانیها دست به کار شده و به استحصال سالانه سه تا 9 تن طلا مبادرت کردند.