"an independent online kurdish website

رۆژگارێكی سەختە بۆ ئێمەی كورد! دۆخی ناوخۆیی و سیاسەتی نێودەوڵەتی باری دەروونیی ئاڵۆز كردووین.

رۆژێك خۆمان بە هاوپەیمانی هێزدارترین دەوڵەتی جیهان دەزانین و شا بە سەپان نازانین، رۆژێكیتریش هەستدەكەین كراوینەتە قوربانی و لە پشتەوە خەرنجەرمان لێدراوە! بڕیارەكەی ئەمدواییەی ترەمپ لەبارەی رۆژئاوا، ئەم هەستەی دووەمی لە كۆمەڵگەی كوردیدا ورووژاندۆتەوە. بەڵام ئەمە راستە؟

ترەمپ رایگەیاندووە كە ئەوان پارە و چەك و تفاقی زۆریان بە كورد داوە. دیوێكی ئەم قسەیە ئەوەیە كە ئەمە گرێبەستیك بووە لە بەینماندا و ئیستا تەواو بووە بەڵام، دەكرێ دیوی شاراوەی قسەكەی ئەوە بێت كە مادام چەك و تفاقتان هەیە شەڕی خۆتان بكەن! لە شوێنیكی دیكەشدا راشكاوانەتر باس لە ململانێی كورد و توركیا دەكات و باس لەوەدەكات كە ئیدی خۆیان تەنها دەرگیری ئەو جەنگانە دەكەن كە قازانجی ئەوانی تێدایە. ئەمریكا لە بەینی توركیا و كوردەكاندا ماوەتەوە.

دەسبەردانی تەواو لە كوردەكان واتای بێكارگەرتربوونی ئەو دەوڵەتە لە سووریا دەدات. جگە لەوە، ئاستی متمانەپێكراویی واشنتنیش دەباتە ژێرپرسیار. لەلایەكی دیكەشەوە گوێنەدان بە خواستەكانی توركیا، وادەكات ئەنكەرە زیاتر بەرەوە مۆسكۆ و تاران بڕوات. وادیارە بۆ راگرتنی توركیا، رازیبووە بەوەی كە لە ناوچەیەك بە درێژایی 100-120كم دا كێشەكە لە بەینی توركیا و ئیدارەی رۆژئاوا بۆ خۆیاندا یەكلابێتەوە. واتا كێ بردییەوە! راستییەكەی جگە لە ئەمریكا، هەریەك لە رووسیا و ئیرانیش بێ مەیل نین بۆ ئەوەی گوی لە خواستەكانی توركیا سەبارەت بە رۆژئاوای كوردستان بگرن.

لێرەدا لێدوانە رۆژنامەڤانییەكان شتێكن و سیاسەتی واقیعی شتێكیتر! ماوەیەك پێش ئێستا هەریەك لە ڤلادیمیر پۆتن و حەسەن رۆحانی باسی ئەوەیان كرد كە پێویستە توركیا بۆ رەواندنەوەی نیگەرانییە ئەمنییەكانی خۆی لەسووریا، رێككەوتننامەی ئەدەنە لەگەڵ سووریا زیندوو بكاتەوە. ئەم رێككەوتننامەیە ساڵی 1998 رێگای بۆ دەركردنی ئۆجالان لە سووریا خۆشكردبوو. دوای ریككەوتننامەی ئەدەنە، توركیا و سووریا لە ساڵی 2011شدا رێككەوتننامەیەكی دیكەیان بۆ فروانكردنی چوارچێوەی رێككەوتننامەی ئەدەنە ئیمزاكردووە كە ئەگەر هیچ لایەك بە رەسمی داوای هەڵوەشانەوەی نەكات، ئەوا هەرسێ ساڵ جارێك بۆخۆی تازە دەبێتەوە.

ئەمەش، سەرەڕای ناكۆكییەكانی هەردوولا تا ئێستا بەردەوامە( بەڵام كاری پێناكرێت) و گەلێك میكانیزمی هاوكاریی دوولایەنەی تێدایە بۆ دژایەتیكردنی پەكەكە یان هەررێكخراوێكی نزیك لەو. بە كورتییەكەی، ئیران و رووسیاش، ئامادەیی قبولكردنی داواكانی توركیایان تێدایە، بەس بە مەرجی رێككەوتن لەگەڵ سووریا كە دەشێ ئەوەش گەرەنتیكردنی پاشەكشەی توركیا دوای لەشكركێشییەكە بێت.هەرچی ئەورووپاشە لەترسی كردنەوەی دەرگای پەنابەران لەلایەن توركیاوە، توانای بەرەنگاربوونەوەیەكی جیدی نییە. بۆیە هەڵەیە ئەگەر پێمانوابێت ئەوە تەنها ترەمپ وئەمریكایە كە هەوڵی رازیكردنی توركیا دەدات.

ترەمپ كاتێك باسی چارەنووسی داعشییەكان دەكات “كوردەكان”یش وەك ئەكتەرلە ریزی هەندێك دەوڵەتی ناوچەیی ریزدەكات كە دەبێ خەم لە داعش بخۆن. خاڵێكی دیكەی جیگەی سەرنج ئەوەیە كە ترەمپ دەلێت ئەگەر توركیا سنووری خۆی تێپەڕێنێت، ئابوورییەكەی وێران دەكەم. دەشێ ئەمەش واتای رێككەوتنێكی ئەمریكا و توركیا بێت لەسەر سنووری جوگرافیی ئەو لەشكركیشییەی كە چاوەڕواندەكرێت توركیا لەگەڵ گرووپێكی سووری بەناوی جەیشی وەتەنی بیكاتە سە ناوچەیەك لە بەینی گرێسپی و كۆبانی.

ئەوەی كە وایكردووە كوردەكان هەست بە خیانەت لێكراوی بكەن ئەوەیە كە لەماوەی رابردوودا ئەمریكا پێداگری لەوە كردووە ئیدارەی رۆژئاوا و توركیا پایەندی پلانێك بن بۆ ناوچەی ئارام كە ئەو سەركێشیی كردووە. ئیدارەی رۆژئاوا وادەزانێت كە خافڵگیركراوە و لەبەرقسەی ئەمریكا و پلانی ناوچەی ئارام، سەنگەرەكانی خۆی لە ناوچە سنوورییەكان تێكداوە ولانیكەم بەشێك لە هێزەكانیشی كشاندۆتەوە.

ئەوان لەخاڵێكی دیكەشدا نیگەرانییان لە ئەمریكا هەیە كە گوایە بەجۆرێك رێگربووە لەوەی دانووستاندنی جیدی لەگەڵ سووریا بكەن و ئێستاش كە خەریكە كار لەكار دەترازێ، پشتیان چۆڵدەكات. رەنگە هەر ئەمەش هۆكارێك بێت كە وایكرد سەرۆكی ئەمریكا تۆزیك لەحنی قسەكانی بگۆڕێت. لەڕووی ئەخلاقییەوە بڕیارەكەی ترەمپ پرسیاری زۆر هەڵدەگرێت، بەڵام دنیای جەنگ و سیاسەت زیاتر لە ئەخلاق، بەهێز و بەرژەوەندی ئیدارە دەكرێت. ترەمپ هەر لە سەرەتای دەستبەكاربوونیەوە باسی كشانەوەی هێزەكانی كردووە. جگە لەوە، زۆر بە راشكاوی بەهەمووی دنیای راگەیاندووە كە ئەو بەرلە هەموو شتێك بیرلە بەرژەوەندی ئەمریكا دەكاتەوە. بۆیە تەنانەت لەگەڵ هاوپەیمانە نەرتییەكانی وڵاتەكەیشدا لە ئەورووپا تووشی كێشە بووە. ئینجا چۆن دەبێ چاوەڕوانی ئەوە بین لەبەرخاتری كورد خۆی هەڵەوگیری شەڕی توركیا بكات؟

هێشتا دەرفەتی سیاسی و سەربازیش ماون بۆئەوەی كورد لە رۆژئاوا زیانی زۆر نەكات. هەموو كاتیش رێگایەك هەیە بۆ ئەوەی لاوازەكان بەسەر هێزدارەكاندا سەركەون وەك ئەوەی ڤیتنامییەكان لە ئەمریكایان بردووە ئەویش لە كاتێكدا كە بەرامبەر ئەوان زۆر لاوازتر بوون! بەڵام بە مەرجێك رێگاكەی بدۆزرێتەوە. مەرجێكی دیكەش پشتبەستن بەخۆ و رێكبوونی ناوخۆیی كوردە كە لەوەشدا كەموكوڕیی زۆر هەیە و ئێستا وەختی نییە باسبكریت!

چاوەڕوانیكردنی هاوپەیمانییەكی پایەدار لە هێزە دەرەكییەكان ریشەی لە كولتووریكی سیاسی نەریتی ئێمەدایە كە بە عەسەبییەتی (نەسەب و حەلەف)ەكەكەی ئینی خەلدوون روونتردەبێتەوە. ئەو باس لەو كۆمەڵگا نەریتییانە دەكات كە ئەگەرلەگەڵ خێڵ یان گرووپێكی دیكەشدا هاوپەیمانییان كردبێت، ئامادەن خۆیانی لەسەربدەن بە كوشت تەنانەت ئەگەر لە خوینی ئەوانیش نەبن و ئەمەش بە عەسەبییەتی حەلەف ناودەبات. دیارە كاریگەری ئەوجۆرە بیركردنەوەیە لای ئێمە هێشتا هەرماوە بەڵام، لەدنیای ئەمڕۆدا شوێنی ئەوجۆرە عەسەبییەتە زۆر كەمبووەتەوە!

“دەكرێ لەژیاندا هەموو شتەكانتان لە كیس بدەن و زۆرجاریش، رۆژێك واتان بەسەر دێت. لەوانەیە سەروەتەكەتان نەمێنێت و مۆدەی تەكنەلۆژیاكانتان بەسەر بچێت و تەنانەت هاوپەیمانەكانیشتان پشتی ئیوە بەردەن. بەڵام، ئەگەرعەقڵی خۆتان بەهونەری جەنگ پڕچەك كردبێت، كەس ناتوانێت ئەوەتان لێوەربگرێت.” ئەمە پەرەگرافێكی كتێبی جەنگ لە 33 ستراتیژیی رۆبەت گرین بوو كە پێموایە ئەگەر لێرە بوایە جاریكی دیكە بۆ كوردیشی دەنووسییەوە!

سەرچاوە: روداو

نویتـرین هەواڵ و بابەت


فارسی